National Reserve Bank of Tonga

‘E fakahoko ‘e he Pangikē Puleʹ ha tokoni fakapa’anga ki he Pule’angaʹ pea mo tokoni ki hono fakapapau’i ‘oku lahi fe’unga ‘a e ngaahi pa’anga ngāue ‘a e ngaahi kautaha fakapa’angaʹ

‘Oku hokohoko atu pē ‘a e tokoni ‘a e Pangikē Pule´ ki he Pule’anga´ mo e ngaahi kautaha fakapa’anga´ ke fakapapau’i ‘oku nau mateuteu ke nau malava ‘o matatali ha ngaahi uesia ‘e malava ke hoko mei he mafola ko ia ‘a e COVID-19.

Tokoni ‘a e Pangikē Pule ki he Pule’anga

‘I he fakataha ‘a e Poate ‘a e Kau Talēkita ‘a e Pangikē Pule´ ‘i he ‘aho 26 ‘o Ma’asi 2020, na’a nau tali ai ke fakahoko ha tokoni fakapa’anga ki he Pule’anga´ ke poupou ki he’enau ngāue ki hono tokoni’i fakapa’anga ‘a e ngaahi sekitoa ‘oku uesia mei he mafola ‘a e COVID-19.

Ngaahi Pangikē Fakakomēsiale

‘Oku hokohoko atu pē e ngāue ke tokoni’i e ’ekonōmika ‘a e fonua´ lolotonga ‘a e mafola fakamāmani lahi ‘a e COVID-19. Na’e fakataha ‘a e Kōvana ‘o e Pangikē Pule´ mo e Kau Taki ‘o e ngaahi Pangikē Fakakomēsiale´ ‘i he ‘aho 25 ‘o Ma’asi 2020 ‘o fakapapau’i ai ‘a e ngaahi me’a ´ni;

1. ‘Oku liliu ‘a e founga fakahoko ngāue ‘a e ngaahi pangikē fakakomēsiale´ ‘o fakatatau ki he Tu’utu’uni Fakapule’anga ki he Tu’unga Fakafokifaa´, ‘o kau ai ‘a e tauhi hoto vāmama’o mei ha tokotaha kehe, fakangatangata ‘a e tokolahi ‘o e kakai ‘i ha feitu’u, pea fakamama’o mei he ngaahi fakataha’anga fakatokolahi´. ‘E fokotu’u ‘e he ngaahi pangikē mo ‘enau kau ngāue´ ha ngaahi faka’ilonga mo ha ngaahi fakahinohino ‘i honau ngaahi ‘api ngāue´ ke muimui ki ai ‘a e kakai´.
2. ‘Oku hokohoko atu pē hono tokoni’i ‘e he ngaahi pangikē fakakomēsiale´ ‘a e ngaahi pisinisi mo e kakai ‘o e fonua´ ‘oku uesia ‘i he mafola fakamāmani lahi ‘a e mahaki ko 'eni´. ‘Oku ‘osi kamata ngāue ‘a e ngaahi pangikē fakakomēsiale´ ki he ngaahi kole tokoni ‘a ‘enau kau kasitomā ‘o tautautefito ki he sekitoa ‘o e Takimamata, mo e ngaahi sekitoa ‘i he ’ekonōmika´ kuo ‘osi uesia´. ‘Oku toe tokoni’i foki ‘e he ngaahi pangikē fakakomēsiale´ ‘a kinautolu kuo mole ‘enau ngaahi ngāue makatu’unga mei he mafola fakamāmani lahi ‘o e COVID-19. ‘Oku faka’ai’ai heni ‘a e kakai ‘o e fonua´ pehē foki ki he ngaahi pisinisi´ ke nau fakafetu’utaki ki he‘enau ngaahi pangikē fakakomēsiale´ ‘okapau ‘oku ke fiema’u ha tokoni felāve’i mo ho’o ngaahi totongi noo´.
3. Hangē ko ia ne ‘osi fakahā ‘e he ngaahi pangikē fakakomēsiale´, ‘oku malava pē ke toloi ‘a e ngaahi totongi nō pehē ki he ngaahi totongi tupu, ‘a e ngaahi pisinisi ‘i he sekitoa Takimamata´ ‘a ia ‘oku uesia ‘e he kolona vailasiʹ ‘o fakatatau pē ki he fiema’u mo e tu’unga ‘oku ‘i ai ‘a e kasitoma´ takitaha. Ko e kole mavahe foki eni na’e fakahoko ‘e he Kautaha Takimamata ‘o Tonga´ ‘i he‘enau fakataha mo e Kōvana ‘o e Pangikē Pule´ ‘i he ‘aho 23 Ma’asi 2020.
4. ‘Oku kei fakahoko pē ‘e he ngaahi pangikē ‘enau ngaahi ngāue fakapangikē angamaheni´ hangē ko e toho mo e fakahū pa’anga´, pea pehē foki ki hono fakahoko ‘o e ngaahi totongi pa’anga fakalotofonua mo fakatu’apule’anga ‘i he lolotonga ‘a e taimi ko eni´.

Kautaha Fakapa’anga ‘Ikai ko ha Pangikē

Ko e ngaahi kautaha fakapa’anga ‘ikai ko ha pangikē΄ kae tautautefito ki he ngaahi kautaha fehū’aki pa’anga muli΄, ‘oku nau kei fakahoko fatongia pē ‘o fakatatau ki he ngaahi tu’utu’uni ‘a e Pule’anga΄ mo e Potungāue Mo’ui΄. Ka ‘oku lava heni ke ne uesia ‘a ‘enau ngaahi houa ngāue΄ pea mo ‘enau malava ke fakahoko kakato honau ngaahi fatongia ki he fonua΄.

‘Oku tu’u mateuteu pē ‘a e Pangikē Pule΄ ke tokoni’i ‘a e ngaahi kautaha fakapa’anga ‘ikai ko ha pangikee΄ ‘okapau te nau kei fiema’u ke hokohoko atu ‘a ‘enau fakahoko fatongia ki he kakai ‘o e fonua΄. ‘I he taimi tatau, ‘oku kei fiema’u pē ke nau tauhi e ngaahi tu’utu’uni fakalao΄.

‘Oku fanongonongo atu ai heni ki he kau kasitomā kotoa pē ‘a e ngaahi kautaha fehū’aki pa’anga muli΄ ke mou fetu’utaki ki he ngaahi kautaha fehū’aki pa’anga muli΄ ke nau fakapapau’i atu ‘a ‘enau ngaahi houa fakahoko fatongia΄. ‘Oku ‘i ai e konga ‘o e fakahoko fatongia ‘o e ngaahi kautaha fehū’aki pa’anga muli´ kuo ta’ofi makatu’unga ‘i he fakangatangata ‘i he fefolau’aki΄ hangē ko e fakafetongi pa’anga muli΄ pea mo ‘enau ngaahi kautaha fakafofonga ‘i tu’apule’anga΄ koe’uhi ko e fakangatangata ‘i he ngaahi fonua muli΄. Ko e ngaahi fika telefoni eni ‘o e ngaahi kautaha fehū’aki pa’anga muli kuo ‘osi fakamafai’i΄.

‘E hokohoko atu ai pē foki mo hono siofi mo sivi’i ‘e he Pangikē Pule΄ ‘a e uesia ‘o e vailasi kolona΄ ‘i he tafa’aki fakapa’anga fakalūkufua΄ pea mo e faka‘ekonōmika΄. ‘E hokohoko atu ai pē mo hono līpooti ki he kakai ‘o e fonua΄ ‘a e ngaahi fokotu’utu’u ngāue ke pukepuke e tu’unga ma’uma’uluta fakapa’anga ‘o e fonua΄.

Ki ha ngaahi fakamatala fakaikiiki, kataki 'o fetu'utaki ki he:

Tafa’aki Tokanga’i ‘o e Ngaahi Kautaha Fakapa’anga (Financial Institutions Department)
Pangikē Pule Fakafonua ‘o Tonga
Fasi mo e Afi
NUKU'ALOFA

Telefoni: (676) 24057
Fax: (676) 24201
Meili 'Elekitulonika: This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.

Ngaahi Naunau

Ongoongo 'i he Lea Faka-Tonga  94 KB - Ma'u atu ha'o tatau 'o e ongoongo ni.

Ongoongo 'i he Lea Faka-Pilitania  68 KB - Ma'u atu ha'o tatau 'o e ongoongo ni.

Vakai ki he ngaahi Ongoongo 'o e 2020.